ΑΓΧΟΣ

Πολλές φορές στην καθημερινότητά μας αγχωνόμαστε και νιώθουμε ένα αίσθημα δυστυχίας να μας κατέχει.

            Οι αφορμές για να νιώσουμε τέτοιες καταστάσεις μπορεί να είναι πάρα πολλές. Εδώ θα αναφερθούμε σε τρεις από τις βασικές αιτίες που κρύβονται πίσω από τις περισσότερες αφορμές : την προσκόλληση, την κριτική και τις προσδοκίες.

            Όπως θα δούμε και στις τρεις περιπτώσεις, δεν είναι οι άλλοι που μας προκαλούν δυστυχία, ούτε οι καταστάσεις, αλλά μόνοι μας την προκαλούμε στον εαυτό μας με την ανεπαρκή κατανόηση και την ασυνείδητη στάση μας.

          1. Η προσκόλληση

            "Τα πάντα ρει" έλεγε ο Ηράκλειτος. Όλα τα υπαρκτά μεταβάλλονται. Όλες οι μορφές ενέργειας που υπάρχουν στο σύμπαν αλλάζουν.

Το ίδιο ισχύει και για τις καταστάσεις, για τα γεγονότα, για τους ανθρώπους και για όλους τους ζωντανούς οργανισμούς. Είναι εξωπραγματικό, και γι' αυτό ψυχοφθόρο, να προσδοκά κανείς να μην αλλάξει κάτι στη ζωή του.

Η προσκόλληση σε οτιδήποτε αποτελεί αυτομάτως μια εν δυνάμει πηγή πόνου και δυστυχίας. Για παράδειγμα, πολλοί προσκολλώνται στην εικόνα τους και στενοχωριούνται όταν βλέπουν ότι αυτή φθείρεται με τα χρόνια (ή αρχίζουν τις πλαστικές επεμβάσεις).

Άλλοι προσκολλώνται σε ανθρώπους και όταν χωρίζουν νιώθουν ότι χάνουν κάτι απ' τον εαυτό τους. Και σχεδόν όλοι είμαστε προσκολλημένοι στη μορφή μας και αγχωνόμαστε στην ιδέα ότι κάποια μέρα θα πεθάνουμε. Αλλά ό,τι κερδίζεται χάνεται και ό,τι γεννιέται πεθαίνει.

Αν μας στενοχωρεί ή μας αγχώνει αυτό, είναι γιατί δεν έχουμε εναρμονιστεί με την πραγματική μας φύση, που είναι ένα σύστημα εξέλιξης και αλλαγής. Φοβάται την αλλαγή αυτός που φοβάται να αφεθεί στην αλλαγή. Και η αλλαγή δεν είναι κάτι έξω από εμάς στην οποία πρέπει να προσδεθούμε για να ακολουθήσουμε. Η αλλαγή είμαστε εμείς με την ανθρώπινη μορφή. Αποδεχόμενοι το γεγονός ότι είμαστε η αλλαγή καταρρέει και ο φόβος της αλλαγής.

Για να το συνειδητοποιήσουμε αυτό δεν αρκεί να το σκεφτούμε ή να το "συλλάβουμε" με τον νου μας. Εδώ πρέπει να πάμε πέρα από τον νου και να συνδεθούμε με την πηγή που δημιούργησε τη μορφή μας. Και ο καλύτερος τρόπος για να το κάνουμε αυτό είναι ο διαλογισμός.

          2. Η κριτική

            Το ευκολότερο πράγμα που μπορεί να κάνει κανείς είναι να έχει άποψη για όλα. Είτε είναι σχετικός με ένα θέμα, είτε όχι, μπορεί να εκφράζει αυτό που αισθάνεται: αν κάτι τον ευχαριστεί, αν τον δυσαρεστεί, αν του αρέσει, αν συμφωνεί, αν διαφωνεί, κ.τ.λ. Επίσης, μπορεί να κρίνει και να χαρακτηρίζει τα πάντα: τους ανθρώπους, τα ζώα, τη φύση, τον καιρό.

Το δυσκολότερο πράγμα είναι να αποδέχεται κανείς τις καταστάσεις και τους ανθρώπους όπως είναι. Χωρίς να κρίνει, χωρίς να χαρακτηρίζει και χωρίς να αντιστέκεται, απλά να παρατηρεί ό,τι συμβαίνει. Γιατί κρίνω σημαίνει αντιστέκομαι στο τώρα και ερμηνεύω τα γεγονότα σύμφωνα με το παρελθόν μου.

Στη μια πλευρά της κριτικής υπάρχει η ψευδαίσθηση της αυταξίας και της ανωτερότητας. Αυτός που κρίνει αισθάνεται ανώτερος, καλύτερος, σωστός και ότι έχει δίκαιο. Στην άλλη πλευρά υπάρχει η χειρότερη μορφή που μπορεί να αποκτήσει η συνήθεια της κριτικής: η αυτοκριτική, η οποία συνδυάζεται με την πεποίθηση ότι οι άλλοι έχουν προσδοκίες από εμάς και άρα δεν μας αποδέχονται όπως είμαστε (αυτό γίνεται μέσω της προβολής του εσωτερικού μας κόσμου στον εξωτερικό).

Και οι δύο πλευρές συνήθως συνυπάρχουν στο ίδιο άτομο: όποιος κρίνει τους άλλους πιστεύει ότι και οι άλλοι τον κρίνουν. Όσοι κρίνουν λοιπόν το κάνουν από ανασφάλεια επειδή έχουν υποστεί και οι ίδιοι κριτική που τους πλήγωσε. Αν το έχουμε αυτό υπόψη μας, την επόμενη φορά που κάποιος μας κρίνει δεν θα προσωποποιήσουμε την κριτική του, αλλά θα τον κατανοήσουμε και θα ακούσουμε αυτό που πραγματικά μας λέει: "Νιώθω ανεπαρκής, σε παρακαλώ δείξε κατανόηση".

          3. Οι προσδοκίες

            Όπως και στην περίπτωση της κριτικής, έτσι και τις προσδοκίες μπορούμε να τις προβάλλουμε σε όλα τα πράγματα, σε καταστάσεις και σε ανθρώπους.

Προσδοκώ σημαίνει περιμένω ένα αποτέλεσμα σύμφωνα με μια επιθυμία μου και όχι σύμφωνα με αυτό που συμβαίνει ή που πρόκειται να συμβεί - στην τελευταία περίπτωση θα μιλούσαμε για πρόβλεψη και όχι για προσδοκία.

Οι προσδοκίες είναι μία από τις κύριες αιτίες θυμού.

Π.χ. θυμώνουμε όταν περιμένουμε να γίνει κάτι με έναν συγκεκριμένο τρόπο και δεν γίνεται, ή όταν κάποιος κάνει κάτι γιατί θα περιμέναμε να μην το κάνει. Ή θυμώνουμε για καταστάσεις που δεν είναι στον έλεγχό μας και οι προσδοκίες μας είναι υπερβολικές (μπορεί να μην συνειδητοποιούμε ότι ο θυμός μετά από μια αποτυχία μας οφείλεται στην προσδοκία μας για επιτυχία, η οποία όμως δεν ήταν βάσιμη γιατί δεν ήμασταν κατάλληλα προετοιμασμένοι να επιτύχουμε).

Η απλή παρατήρηση (χωρίς κριτική) των καταστάσεων και του νου μας, τη στιγμή που αυτός ξεκινάει να δημιουργεί σκέψεις προσδοκίας, μπορεί να μας γλιτώσει από θυμό, άγχος και απογοήτευση στην καθημερινότητά μας. Η παρατήρηση της σκέψης "αυτό δεν μπορεί να συμβαίνει" μας κάνει πιο δεκτικούς απέναντι σε ό,τι συμβαίνει, γιατί πρόκειται απλά για μία σκέψη που δεν αντανακλά την πραγματικότητα. Και πιο δεκτικός σημαίνει λιγότερες αντιστάσεις, περισσότερη ηρεμία, ευκολότερη αποδοχή της πραγματικότητας και γρηγορότερη προσωπική εξέλιξη.

Ας θυμόμαστε επίσης ότι η συναισθηματική αντίδρασή μας στα γεγονότα δεν αλλάζει τίποτα ως προς την εξέλιξη των γεγονότων.